Fusha e të drejtave të njeriut në Shqipëri ka patur zhvillime pozitive por siç dëshmojnë raportet e Komisionit Evropian kundër Racizmit dhe Intolerancës (ECRI)1, rekomandimet për të adresuar situatën e personave LGBTI në Shqipëri, qartazi ka punë përpara në këtë drejtim dhe ne vitet në vazhdim.
Ky vit shënon vitin e parë me pandemi botërore e cila padiskutim ka ndikuar në punën e Qeverive, profesionistëve, aktivistëve si dhe personave të komuniteti LGBTI të cilët akoma më tepër kanë patur nevojë për shërbime dhe kujdes të ofruar pasi siç dihet grupet më të afektuar nga COVID-19 mbeten gjithmone grupet më të pafavorizuara.2
Shqipëria në kuadër të anëtarësimit në Bashkimin Evropian 10 vitet e fundit ka punuar dhe është angazhuar politikisht në përmirësimin e të drejtave të njeriut, përfshirë komunitetin LGBT dhe dëshmi për këtë janë ndryshimet ligjore dhe strategjike të poshtëshënuara3.
Në 7 maj të 2015 u miratua rezoluta Parlamentit Shqiptar “Për mbrojtjen e të drejtave dhe lirive themelore të komunitetit LGBTI”. Kjo rezolutë së bashku me arritjet dhe mësimet e nxjerra nga zbatimi i Planit të Veprimit 2012-2014, i cili mundësoi disa reformave legjislative, gjithashtu dhe nxori mësime për një plan veprimi të përmirësuar. Plani u miratua me Vendim të Këshillit të Ministrave nr. 390, datë 25.5.2016. Plani Kombëtar i Veprimit këtu referuar si PKV, ka qënë një reformë pozitive nga ana e Qeverisë për të siguruar mbrojtje dhe ofruar shërbime cilësore komunitetit LGBTI në Shqipëri, i cili do tw pasohet nga PKV të ri 2021-2027.
Megjithatë, organizatat e shoqërisë civile kryesisht Aleanca LGBT, Pro LGBT dhe Streha kanë të dhënat e tyre të cilat i prezantojnë çdo vit me anë të raporteve vjetore të fushave të ndryshme që ato mbulojnë.
Me rëndësi për këtë kurrikul do jenë një sërë gjetjes te realizuara nga Aleanca LGBT”
Rezulton se 47 përqind e komunitetit LGBTI ishin të papunë. Kjo shifër është dukshëm më e lartëse shifra e një studimi paraprak të Bankës Botërore që konfirmoi se 38 përqind e shqiptarëvekanë humbur punën gjatë pandemisë. Një ndër arsyet kryesore pse shifra e papunësisë mes komunitetit LGBTI është më e lartë se shifra e papunësisë së popullsisë së gjerë në Shqipëri, ka të bëjë me faktin se komuniteti LGBTI vuante nga numri i lartë i papunësisë sistemike që përpara shpalljes së gjendjes së jashtëzakonshme. Ndonëse nuk ka qenë synimi i këtij studimi, organizatat për mbrojtjen e LGBTI e kanë identifikuar prej kohësh diskriminimin, bullizmin dhe largimin e komunitetit LGBTI nga sistemi arsimor, si një nga arsyet kryesore të numrit të lartë të papunësisë.
30 përqind e komunitetit LGBTI e ka përballuar këtë krizë falë mbështetjes së familjes, por vetëm 1.7 përqind e tyre e kanë tejkaluar krizën falë mbështetjes nga shteti, pavarësisht se pagën e luftës e kanë përfituar 22 përqind e tyre.
Nga ana tjetër, 60 përqind e LGBTI thonë se ia kanë dalë mbanë vetë, një shifër inkurajuese që vërteton nivelin e lartë të reziliencës (aftësisë për t’u përshtatur) mes komunitetit LGBTI.
Fokus grupet e zhvilluara me anëtarë të komunitet theksuan dhe rëndësinë e mbështetjes
psikologjike dhe ekonomike ndaj njëri tjetrit duke e kthyer solidaritetin mes tyre në një faktor kyç për përballimin e pandemisë.
Këshillimi psikologjik dhe paketat ushqimore kanë qenë nevojat elementare të komunitetit LGBTI gjatë kësaj kohe të pandemisë, fakt ky që i jep këtij realiteti dimensionet e një krize për ekzistencë.
Komuniteti transgjinor në Shqipëri e ka shumë të vështirë të punësohet, pothuajse të pamundur, fakt ky që konfirmon edhe njëherë, se për fat të keq, edhe brenda vetë komunitetit LGBTI ka një hierarki të marxhinalizimit, ku komuniteti transgjinor, që njëherazi sfidon në mënyrë më kritike normat dhe stereotipet gjinore të shoqërisë shqiptare, mbetet më i diskriminuari.
Përfshirja në punën e seksit është parë si mënyra e vetme për të mbijetuar nga një pjesë e
komunitetit transgjinor. Mirëpo gjatë periudhës së pandemisë ata e kanë pasur të pamundur të punojnë si punëtore seksi dhe si rrjedhojë kanë humbur të ardhurat, e domosdoshme për të përmbushur nevojat bazike si ushqimi, strehimi, medikamentet.
Edhe përsa i përket strehimit situata duket tejet e vështirë.
Rezulton se 1 në 4 persona LGBTI (ose 25 përqind e tyre) nuk ia del dot të sigurojë strehimin.
Kjo i detyron ata të kthehen pranë familjes së origjinës, një fenomen ky i ngjashëm në shumë vende të botës, fenomen që sociologët e kanë quajtur si “efekti i brezit boomerang” (boomerang generation).
Kthimi në familje në rastet kur familja ka qenë në dijeni të orientimit seksual të fëmijëve të tyre, është shoqëruar me konflikte, dhunë psikologjike dhe fizike.
Shqetësuese duket shifra e sëmundjeve kronike. Pavarësisht moshës së re (grafikët më poshtë) rreth 11.5 përqind e LGBTI që morën pjesë në këtë studim, raportojnë se vuajnë nga sëmundje kronike.
Nisur nga kjo situatë e vështirë social-ekonomike Aleanca LGBTI dhe Streha LGBTI ndërmorën masa të menjëhershme për t’i ardhur në ndihmë personave LGBTI që u goditën më së shumti nga pasojat e pandemsë së Covid-19. Nga muaji Mars deri në muajin Shator Aleanca dhe Streha kanë mbështetur me 624 paketa ushqimore rreth 117 persona të komunitetit LGBTI.
Rreth 16 anëtarë të komunitetit LGBTI u strehuan në shërbimin e Strehës LGBTI, gjatë periudhës Maj-Gusht (824 netë qëndrimi). Aleanca dhe Streha kanë mbështetur përmes rimbursimit të qirasë 28 anëtarë të komunitetit LGBTI (52 qira).
Një focus i veçantë i është kushtuar shëndetit të personave më vulnerabël, ndaj Aleanca LGBT dhe Streha LGBT kanë mbështetur me medikamente 25 anëtarë të komunitetit LGBTI, dhe 23 anëtarë të komunitetit kanë marrë shërbime në qendrat shëndetësore përmes ndërmjetësimit të organizatave. Gjjatë kësaj periudhe pranë Aleancës LGBTI janë testuar për sëmundje seksualisht të transmetueshme 342 persona, dhe kanë marrë këshillim rreth SST-ve 473 persona.